Odpusty
Według konstytucji Apostolskiej Indulgentiarum doctrina wydanej przez papieża Pawła VI w roku 1967 Odpust jest to darowanie przed Bogiem kary doczesnej za grzechy, zgładzone już co do winy. Dostępuje go chrześcijanin odpowiednio usposobiony i pod pewnymi, określonymi warunkami, za pośrednictwem Kościoła, który jako szafarz owoców odkupienia rozdaje i prawomocnie przydziela zadośćuczynienie ze skarbca Chrystusa i świętych. Do konstytucji odwołują się zarówno Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku (kan 992-997) jak i Katechizm Kościoła Katolickiego (1471-1479).
Aby zrozumieć naukę leżącą u podstaw praktyki odpustów, należy przede wszystkim uprzytomnić sobie jasno, że grzech pociąga za sobą dwojaki skutek. Po pierwsze: prowadzi do całkowitego lub częściowego zerwania wspólnoty z Bogiem, zerwanie z Nim przyjaźni (mówi się o winie grzechowej). Konsekwencją winy grzechu śmiertelnego jest utrata życia wiecznego (kara wieczna). Po drugie: prowadzi do zburzenia wewnętrznego ładu, zgodnego z wolą Stwórcy i zakłóca relacje ze wspólnotą ludzką (pociąga za sobą kary doczesne). Innymi słowy: człowiek popełniając grzech, zaciąga winę oraz karę. Z grzechu śmiertelnego wynika kara wieczna, za grzech powszedni – doczesna, ograniczona w czasie. Bóg, Ojciec miłosierdzia, daruje człowiekowi winę oraz karę wieczną w godnie przeżytym sakramencie pokuty i pojednania. Pozostaje jednak kara doczesna, rozumiana jako wieloraka rana zadana człowiekowi przez grzech. Jej odpokutowanie dokonuje się albo na tym świecie przez formy zadośćuczynienia (dzieła pokutne, znoszenie cierpień, trudów życia, dobre uczynki) lub po śmierci przez karę oczyszczającą w czyśćcu.
W przestrzeni uwalniania się człowieka z tego, co nazywamy „karą doczesną”, wpisuje się odpust, przez który zostaje skruszonemu grzesznikowi darowana owa kara doczesna za grzechy, zgładzone już co do winy w akcie sakramentalnym. Kościół pragnie wspomóc człowieka i proponuje mu darowanie kary doczesnej poprzez zyskanie odpustu. Odpusty mogą być udzielane żywym lub zmarłym.
Darowanie kar może być całkowite (odpust zupełny) – darowanie wszystkich kar doczesnych, człowiek unika kar czyśćcowych; lub darowanie częściowe (odpust cząstkowy). Kiedy owo zmaganie się o darowanie kary doczesnej nie zostanie zakończone w ramach życia doczesnego, istnieje możliwość dopełnienia pokuty człowieka po śmierci (katolicka nauka o czyśćcu). Kościół przez modlitwę za zmarłych wskazuje na realną możliwość pomocy w procesie darowania kary (była to myśl święta i pobożna – 2 Mch 12,38-45). Odpusty za zmarłych są udzielane przez Kościół na sposób wstawiennictwa (per modum suffragii). Kościół ofiarowuje Bogu zadośćuczynienie ze wspólnego skarbca i prosi Boga, aby raczył je policzyć na korzyść danej zmarłej osoby.
Paweł VI wyjaśnia, wracamy do Konstytucji apostolskiej Indulgentiarum doctrina, że praktykę udzielania odpustów wprowadziło przeświadczenie istniejące w Kościele, że pasterze Pańskiej owczarni mogą uwolnić poszczególnych wiernych od pozostałości po grzechach przez przydział zasług Chrystusa i Świętych. Mówi się o duchowym skarbcu Kościoła, który nie jest zbiorem dóbr, gromadzonych przez wieki na kształt materialnych bogactw, lecz nieskończoną i niewyczerpaną wartością, jaką mają u Boga zadośćuczynienia i zasługi Chrystusa Pana (Indulgentiarum, 5). Ów skarbiec, to sam Jezus Chrystus Odkupiciel.
Praktyka odpustowa w dziejach Kościoła z racji niewłaściwego rozumienia i czasami nadużyć spowodowała, że odpust kojarzy się u wiernych z pewną „amnestią”, czy z czymś magicznym, gdzie człowiek bez większego wysiłku otrzymuje darowanie wszystkich kar doczesnych, włącznie z czyśćcem. Kościół pragnie być blisko człowieka i dlatego poprzez praktykę odpustów pozwala mu pomnażać dobro duchowe, doskonalić miłość, wynagradzać Bogu za popełnione zło, zyskiwać darowanie kary doczesnej należnej za grzech, odpuszczony już co do winy w sakramencie pojednania.